(Nie)czytam bo (nie)lubię

Ostatnio jestem w szale tworzenia. Piszę i piszę i piszę, co popadnie, kiedy popadnie i gdzie popadnie (ostatnio na kolanie w autobusie). Czemu więc Wy nie możecie na tym nie skorzystać. Niestety, dziś nie będą to wyniki moich osławionych badań naukowych; te zostały odłożone na bliżej nieokreślony czas. Ewentualnie mogę Wam powiedzieć czyja to wina, abyście mogły dokonać publicznego linczu. "Baby i ich psychika" też muszą poczekać na swoją kolej. Dzisiaj będzie trochę bardziej kontrowersyjnie. Może uda mi się i kij w mrowisko wetknąć?

Opublikowano niedawno, jak co roku, raport na temat tego, jak i ile czytają Polacy. Nie wiem, czy miałyście okazję się z nim zapoznać; przytoczę tylko najważniejsze fakty. Badaniom zarzucono brak rzetelności, zafałszowanie prawdziwego obrazu czytelnictwa w Polsce, zły dobór grupy do badania. Ale skoro psychologię traktuje się serio chociaż to właściwie nauka o studentach psychologii :) to możemy założyć, że wyniki coś tam jednak z rzeczywistością mają wspólnego.

A co nam wyniki mówią? Po pierwsze: 39% Polaków miało w zeszłym roku kontakt przynajmniej z jedną książką (czyli 61% kontaktu nie miało). Ale uwaga - to mogła być jakakolwiek książka. Nawet książka kucharska (dobrze, że nie telefoniczna). Czemu tak mało? Może część z tych 61% korzysta z ebooków? Pudło. Z książek elektronicznych korzysta tylko 2% czytelników. Skąd zatem ten wynik, niższy o 5% niż w roku 2010, zresztą obniżający się od lat? Tłumaczą to tym, że Polacy chętniej czytają krótkie teksty - gazety zapewne, teksty w internecie. Czyli coś tam jednak czytają, nie książki ale jednak. Dobrze to czy źle? Nie mnie oceniać.
W wynikach jest też jednak coś pozytywnego. Na przykład: czyta aż 62 % nastolatków. Brawo, brawo, droga młodzieży. Pewnie część z nich czyta tylko lektury (bo musi), ale to i tak dobrze. Sporo musi a i tak nie czyta. Tak było za moich czasów (a więc jeszcze przed pierwszą wojną światową), a dzisiaj wszak młodzież ma ciekawsze rzeczy do roboty i większą ilośc opracowań do wyboru. Kolejny radosny fakt : nawyk czytania dziedziczy się po rodzicach. Czyli szansa, że czytelnictwo przetrwa, jeśli zaczepi się dziecku miłość do książek. A zatem, dziewczęta, zabieramy się za płodzenie dzieci ! Najlepiej dziewczynek, bo kobiety czytają więcej. Tylko trzeba znaleźć odpowiedniego kandydata na ojca - też czytającego...

Dlaczego czytamy książki doskonale wiemy (trafiłam w książce Wandy Krzemińskiej na opinię, że "kobieta szuka w książce przede wszystkim miłości, często po prostu rekompensaty za niedostatki uczuciowe w swoim własnym życiu"...hmmm...). No to zadajmy sobie pytanie - dlaczego ludzie NIE  czytają książek? Szczerze mówiąc, ja jestem w stanie ten fakt zaakceptować, jeżeli poda się konkretny, w miarę sensowny powód. Chyba że ktoś powie, że "to głupie marnowanie czasu", wtedy staję się agresywna, bo to atak na mnie i innych czytających a nie konstruktywne wytłumaczenie. Znam kilka osób, które czytają mało albo wcale i nie omieszkałam skorzystać z możliwości zadania im pytania 'dlaczego?'.
Powód pierwszy - brak czasu. Nam się wydaje, że to tylko wymówka, bo czas zawsze się znajdzie, chociażby w autobusie. Spójrzmy na to jednak z innej strony. Człowiek, który pracuje na pełnym etacie i jednocześnie studiuje (a więc i tak pewnie coś tam czytać musi). Kobieta prowadząca dom plus dwójka małych dzieci. Oni może nawet lubią czytać, chcieliby znaleźć na to czas, ale nie wychodzi. Najwyżej na kilka, kilkanaście stron dziennie. Ale ja na przykład nie lubię tak czytać - uwierzcie, naprawdę ciężko zając się lekturą, jak dziecko ciągnie cię za rękę, nogę a czasem i głowę. Zresztą, spróbujcie tak z doskoku przeczytać na przykład Virginię Woolf. Albo "Grę o tron" (w połowie zapomnicie imiona większości bohaterów..)
Powód drugi - może i nie czytam, zgoda.  Ale za to mam inne pasje. Uprawiam sport. Oglądam mnóstwo filmów. Jestem wolontariuszem. Robię zdjęcia. Znam sześć języków obcych i aktualnie uczę się siódmego. Czytanie to bardzo zacne zajęcie, ale czemu inne mają być gorsze? Poza tym ta grupa nie-czytelników nieźle rokuje na przyszłość. Może do tej pory nie trafili na taką literaturę, która by im odpowiadała, więc zajęli się czymś innym. Wystarczy im coś do czytania polecić,jest szansa że zapałają miłością do książek.
Powód trzeci - nie mogę się skoncentrować na książce. Brzmi absurdalnie? Właściwie nie znam aż tak wielu osób nie-czytających ale dwie udzieliły mi takiej odpowiedzi. To właśnie one tworzą grupę miłośników krótkiej formy. Ja mam zresztą trochę podobny problem - mogę bez przerwy czytać 500-stronnicową książkę, a nie umiem się na dwugodzinnym filmie i to nawet na niezbyt wymagającym. A książka w końcu wymaga więcej uwagi. Jedną z tych osób znam bardzo dobrze (moja własna prywatna siostra). Jeżeli jakaś pozycja ją naprawdę zainteresuje, to powoli, ale ją przeczyta. Często podkreśla się, że osoby które mało mają kontaktu ze słowem pisanym mają ubogie słownictwo - siostra regularnie, brutalnie i okrutnie ogrywa mnie w Scrabble.

Zostawmy już nie-czytających, niech sobie w spokoju nie-czytają dalej. Na portalu LubimyCzytać w dyskusji nad wynikami badania padło stwierdzenie "lepiej nie czytać w ogóle niż czytać Coelho/Greya/Grocholę itd (każdy sobie wstawi co tam chce). Takie zdanie często słyszę - a teraz wetknę kij w mrowisko i - przynajmniej częściowo - będę bronić opinii przeciwnej.

Paulo Coelho. Banał na banale banałem poganiany. Przebrnęłam przez "11 minut" - kompletnie nie pamiętam, o czym to - i połowę "Alchemika". Skupię się zatem na tym drugim. Książka o "marzeniach, podążaniu za swoim przeznaczeniem, podejmowaniem ryzyka" (koniec cytatu z noty wydawniczej). Szczytne idee podane w kiepskiej, pseudofilozoficznej formie (to moja prywatna opinia, nie prawda ostateczna, więc prosze się nie oburzać), trafiające głównie do "egzaltowanych gimnazjalistów" (koniec cytatu z recenzji pewnego czytelnika). Gimnazjalistów - czyli ludzi młodych, którzy sami nie wiedzą, czego chcą. Wyobraźmy sobie takiego hipotetycznego osobnika, który po przeczytaniu "Alchemika" dochodzi do wniosku, że "kurde noo, w sumie to może się ogarnę i spróbuję spełniać swoje marzenia" albo coś w tym stylu i rzeczywiście zaczyna to robić. W sumie fajna rzecz. Jasne, że jeszcze fajniej byłoby gdyby nasz gimnazjalista poszukał sensu życia w literaturze na wyższym poziomie, ale skoro znalazł go w "Alchemiku" to przecież mu do z gardła nie wyrwiemy...

Rhonda Byrne i nasz ukochany poradnik "Sekret". O ile gimnazjalista był tworem wymyślonym, to znam jeden przypadek, gdzie "Sekret" naprawdę komuś pomógł. Pewna osoba zachłysnęła się ideą Sekretu i zaczęła ją z zapałem wprowadzać w życie, wierząc, że to właśnie On wszystko zmieni. Nie zauważyła tylko, że przy okazji sama zaczęła walczyć o to, aby było lepiej i w efekcie wiele się u niej diametralnie zmieniło. Ona jest przekonana, że to zasługa Sekretu, a to zasługa jej samej - ale Sekret stał się katalizatorem jej możliwości. Kiedy teraz na nią patrzę i na to, co osiągnęła to myślę: a niech sobie ten "Sekret" czyta na zdrowie.

Teraz moja ukochana książka "50 Twarzy Greya". Tak, znowu, ale dzisiaj się na niej jakoś specjalnie mocno wyżywać nie będe. Za jej sprawą jesteśmy - podobno - świadkami nowej rewolucji seksualnej, grupowego urozmaicenia życia erotycznego, masowych wycieczek do sex-shopów (oraz podobno zastraszającego wzrostu zachorowań na rzeżączkę). Co prawda edukować seksualnie się przy pomocy Greya raczej nie należy (jeśli są na sali osoby, które za "pierwszym razem" wielokrotnie "rozpadły się na tysiące kawałków" proszę podnieść rękę), ale wyzwalać - w rozsądny sposób - czemu nie...(A teraz będę złośliwa - po lekturze Greya czytelnik ma swiadomość tego, co to jest "kiepski styl literacki", zawsze to jakaś korzyść).

Na koniec bohater zbiorowy - czytadła, harlequiny i tym podobne. Jak ludzie mogą to czytać? Zastanówcie się, kto i kiedy je czyta. Przypadek z życia wzięty - osoba rozkochana w klasyce zaczyna czytać "literaturę bardzo lekką", a tak przy okazji ma też poważne problemy, jest w depresji i tłumaczy się :" Ja po prostu nie jestem w stanie czytać czegoś poważniejszego, sięgam po te bzdury, żeby zupełnie nie zwariować, chcę się oderwać chociaż na chwilę od tego, co się dzieje". Ja w depresji lubię się katować czymś ciężkim, ale większość ludzi w takiej sytuacji naprawdę woli coś odstresowywującego.

No to wetknęłam swój kij w mrowisko i już widzę, jak mnie palicie na stosie za obronę Coelho i "Greya". Ale pomyślcie, gdyby wszyscy czytali i czytali w dodatku to samo - o ile mniej tematów do dyskusji...